ปัญหาการตรวจสอบทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง: สำนักตรวจสอบทรัพย์สินภาคการเมือง

การตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินในปี 2552 มีปัญหาในหลายด้าน เช่น ปัญหาที่เกิดจากผู้มีหน้าที่ยื่นบัญชียื่นเอกสารประกอบไม่ครบถ้วน ปัญหาที่เกิดจากข้อกฎหมาย ปัญหาที่เกิดจากผู้ตรวจสอบ โครงสร้าง อัตรากําลัง การบริหารจัดการ และวิธีปฏิบัติ ตลอดจน การล่าช้าในการทํางาน จึงทําให้มีบัญชีค้างการตรวจสอบเป็นจํานวนมาก  

จากสาเหตุดังกล่าว จึงนำมาสู่วัตถุประสงค์ของการศึกษาในครั้งนี้ คือ

1. เพื่อศึกษาปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินการตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง 
2. เพื่อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาอุปสรรคในการดำเนินการตรวจสอบทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง

ผลการศึกษา พบว่าในปี 2552 พบปัญหาการตรวจสอบทรัพย์สินและหนี้สินปัญหาสำคัญตกค้างจำนวนมาก ประมาน 4,804 บัญชี ทั้งนี้ เป็นผลมาจากปัญหาต่าง ๆ หลายด้าน โดยสรุปไว้ในประเด็นสำคัญของงานวิจัย ดังนี้

สรุปประเด็นสำคัญของงานวิจัย

• จากการศึกษาพบว่า ปัญหาที่เกิดจากผู้ยื่นบัญชีฯ ได้แก่ ผู้ยื่นฯ ยื่นเอกสารประกอบไม่ครบถ้วน ปัญหาจากการที่ผู้ยื่นฯ ไม่แสดงยอดเงินฝาก ณ วันเข้ารับตำแหน่ง พ้นจากตำแหน่ง และพ้นจากตำแหน่งมาแล้วเป็นเวลาหนึ่งปี ปัญหาที่ผู้ยื่นบัญชีฯ ยื่นบัญชีและเอกสารประกอบไม่ถูกต้อง และปัญหาที่ผู้ยื่นฯ ไม่แสดงยอดหนี้ค้างชำระในหนี้ เบิกเกินบัญชี หนี้เงินกู้จากธนาคารและสถาบันการเงินอื่น ณ วันเข้ารับตำแหน่ง พ้นจากตำแหน่ง และพ้นจากตำแหน่งมาแล้วเป็นเวลาหนึ่งปี 

• ปัญหาที่เกิดจากการปฏิบัติงานของเจ้าพนักงานตรวจสอบทรัพย์สิน พบว่า บัญชีที่รับมา ตรวจสอบค้างการตรวจสอบเป็นเวลานานหลายปี ปัญหาการตรวจสอบของเจ้าพนักงานตรวจสอบทรัพย์สินที่ เน้นตรวจสอบในเชิงปริมาณมากกว่าในเชิงคุณภาพ และปัญหาที่ผู้ตรวจสอบทรัพย์สินไม่ทราบข้อมูลเชิงลึกของผู้ยื่นบัญชี 

• ปัญหากระบวนการตรวจสอบหรือวิธีการตรวจสอบ พบว่า การขาดศูนย์ข้อมูลที่จัดเก็บข้อมูลได้อย่างถูกต้องสมบูรณ์ ปัญหาการขาดเทคโนโลยีที่ช่วยในการตรวจสอบ และปัญหาการขาดเครือข่ายการมีส่วนร่วมในการตรวจสอบ 

• ปัญหาด้านอัตรากำลัง พบว่า จำนวนเจ้าหน้าที่ไม่เพียงพอ เจ้าพนักงานต้องรับผิดชอบงานหลายด้าน ทั้งด้านตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สิน ด้านไต่สวน และด้านการดำเนินคดี ในศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองกรณีที่ตรวจพบว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจงใจยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินเป็นเท็จหรือปกปิดข้อเท็จจริงที่ควรแจ้งให้ทราบ และกรณีจงใจไม่ยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินและเอกสารประกอบต่อคณะกรรมการ ป.ป.ช. 

สรุปข้อเสนอแนะจากงานวิจัย