มองการคอร์รัปชันที่เปลี่ยนไปในสังคมไทยปัจจุบัน

ในช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2554 จนถึงปัจจุบัน อาจเรียกได้ว่าเป็นช่วงเวลาของวิกฤตการณ์ทางการเมือง อันเนื่องมาจากความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างขั้วต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นอย่างรุนแรงในสังคม และการกำหนดนโยบาย หรือกฎหมายที่อ้างถึงผลประโยชน์สาธารณะ โดยใช้กระบวนการที่ถูกต้องตามกฎหมาย แต่กลับเอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มบุคคลใดบุคคลหนึ่ง โดยที่ประชาชนทั่วไปไม่อาจรับรู้ว่าเป็นการคอร์รัปชัน รวมไปถึงกฎหมายที่เปิดโอกาสให้เจ้าหน้าที่สามารถใช้ดุลยพินิจสูง การขาดกระบวนการตรวจสอบทางการเมืองที่มีประสิทธิภาพ และการบังคับใช้กฎหมาย และกฎระเบียบที่ไม่มีประสิทธิภาพ โดยรูปแบบของการคอร์รัปชันที่เกิดขึ้นบ่อย ได้แก่ การให้สินบน การใช้ตำแหน่งทางการเมืองเพื่อเอื้อประโยชน์แก่พวกพ้อง การทุจริตเชิงนโยบาย การทุจริตในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง และการจ่ายเงินเพื่อให้ได้ประโยชน์ในภายหลัง

นอกจากนี้ ในปัจจุบันจะเห็นได้ว่าการคอร์รัปชันเริ่มมีการกระจายตัวออกไปอย่างกว้างขวางในทุกภาคส่วน ทั้งที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงานราชการ ฝ่ายการเมือง การทหาร บริษัทเอกชน องค์กรไม่แสวงหากำไร เช่น มูลนิธิ สหกรณ์ออมทรัพย์ วัด และสถาบันการศึกษา เป็นต้น ดังที่เห็นจากหลายกรณีตัวอย่าง เช่น คดีฉ้อโกงงบโรงเรียนพระปริยัติธรรมปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 คดีฉ้อโกงสหกรณ์ออมทรัพย์จุฬาฯ ฐานกู้ยืมเงินที่เป็นการฉ้อโกงประชาชน และกรณีที่มีบุคลากรใช้ชื่อหน่วยงานรับงานบริการวิชาการให้กับบริษัทเอกชนอย่างบิดเบือนแลกกับผลประโยชน์ ซึ่งกรณีเหล่านี้เป็นภาพสะท้อนปัญหาโครงสร้างของระบบอุปถัมภ์ที่ฝังรากลึกอยู่ในสังคม-การเมืองไทย

จากปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นของการคอร์รัปชันในสังคมไทย ได้แสดงให้เห็นว่าการคอร์รัปชันในปัจจุบันมีรูปแบบที่ซับซ้อนและแยบยลขึ้นกว่าในอดีต และมีผู้เล่นหน้าใหม่เกิดขึ้นทุกยุคสมัย แต่อย่างไรก็ตาม ในยุคสมัยที่เกิดการทุจริตที่รุนแรง ก็จะมีการเคลื่อนไหวทางสังคมโดยภาคประชาชนในการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชันขึ้นเสมอ และนำมาสู่การเปลี่ยนแปลงและสถานการณ์ที่ดีขึ้น จึงมีความจำเป็นอย่างมากที่ประชาชนจะต้องรู้เท่าทันการคอร์รัปชันรูปแบบต่าง ๆ และมีความเข้าใจอย่างถ่องแท้ จนเกิดความตระหนักรู้ว่า คอร์รัปชันเป็นปัญหาที่ต้องเร่งแก้ไข และนำไปสู่การรวมกลุ่มของประชาชนที่มีความตื่นตัวต่อการต่อต้านคอร์รัปชัน เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลในการติดตามการทุจริตในฐานะที่เป็นพลเมืองตื่นรู้สู้โกง ที่จะทำให้การป้องกันการคอร์รัปชันจากภาคประชาชนเกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลในยุคปัจจุบันที่การคอร์รัปชันถูกพัฒนาให้ซับซ้อนและเเนบเนียนมากขึ้นกว่าเดิม