KRAC Hot News I เครือข่ายอำนาจเเละการทุจริตในกัมพูชา: บทเรียนจาก 3 โครงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ประเทศกัมพูชาได้กลายเป็นพื้นที่ที่น่าสนใจในแง่ของการลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานจากต่างชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากประเทศจีนที่เข้ามามีบทบาทอย่างมากในโครงการพัฒนา ทั้งในรูปแบบความร่วมมือรัฐต่อรัฐ (G2G) และการลงทุนโดยภาคเอกชนที่ใกล้ชิดกับภาครัฐ

 
อย่างไรก็ตาม ภายใต้ภาพลักษณ์ของการพัฒนาเหล่านี้ ได้มีเสียงวิพากษ์จำนวนมากเกี่ยวกับความไม่โปร่งใส กระบวนการจัดซื้อจัดจ้างที่คลุมเครือ และการทุจริตที่แฝงอยู่ ซึ่งหลายโครงการมีความเชื่อมโยงกับกลุ่มอำนาจทางการเมือง โดยเฉพาะกับอดีตนายกรัฐมนตรีผู้ทรงอิทธิพลอย่าง สมเด็จฮุน เซน และเครือญาติ
 
เช่นโครงการขุดคลองฟูนันเดโช (Funan Techo Canal) มูลค่ากว่า 1.7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ มีเป้าหมายเพื่อเปิดเส้นทางขนส่งทางน้ำใหม่สู่ทะเลอ่าวไทยอย่างไรก็ตาม สิ่งที่น่ากังวลคือ การขาดความโปร่งใสในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง โดยไม่เปิดเผยข้อมูลที่สำคัญต่อสาธารณชน ทั้งในด้านผู้รับงาน ข้อตกลงทางการเงิน และผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม
 
นอกจากนี้ยังมีรายงานว่า บุคคลที่มีความเกี่ยวข้องทางการเมืองระดับสูงเข้าไปมีบทบาทในการตัดสินใจเรื่องงบประมาณและการจัดซื้อจัดจ้าง ซึ่งเป็นลักษณะของ “การแปรรูปนโยบายเป็นผลประโยชน์ส่วนบุคคล” อย่างชัดเจน
 
โครงการก่อสร้างสนามบินนานาชาติเดโช (Techo International Airport) ซึ่งมีมูลค่ากว่า 1.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ สร้างโดยบริษัท Overseas Cambodian Investment Corporation (OCIC) โดยร่วมมือกับ Cambodian Airways เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของโครงการที่ส่อเค้าว่ามีการทุจริตเชิงโครงสร้างและเชื่อมโยงกับอำนาจทางการเมือง
 
สนามบินแห่งนี้ถูกตั้งชื่อตามตำแหน่งของอดีตนายกรัฐมนตรีฮุน เซน (“เดโช” หรือ “ผู้นำสูงสุด”) ซึ่งสะท้อนถึงอิทธิพลของเขาในเชิงสัญลักษณ์และนโยบาย แม้ว่าเขาจะลงจากตำแหน่งแล้วก็ตาม
 
ประเด็นสำคัญจึงไม่ใช่เพียงแค่การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน แต่เป็นการตั้งคำถามว่า ทรัพยากรของรัฐและอำนาจในการจัดซื้อจัดจ้างได้ตกอยู่ในมือของกลุ่มทุนที่มีความใกล้ชิดกับกลุ่มอำนาจเพียงใด และประชาชนจะได้ประโยชน์จากโครงการเหล่านี้อย่างแท้จริงหรือไม่
 
โครงการก่อสร้างทางด่วนระหว่างพนมเปญและสีหนุวิลล์ เป็นโครงการที่รัฐบาลกัมพูชาประกาศว่าจะดำเนินการในรูปแบบ Build-Operate-Transfer (BOT) ซึ่งเอกชนเป็นผู้ลงทุนและเก็บค่าผ่านทางก่อนจะส่งมอบให้รัฐในระยะยาว
 
แต่จากข้อมูลที่ปรากฏ พบว่าโครงการนี้กลับใช้เงินกู้จากธนาคารเพื่อการพัฒนาประเทศจีน (CDB) เป็นหลัก โดยมีวงเงินสูงถึง 1.56 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ กลายเป็นภาระหนี้สาธารณะในระยะยาว ซึ่งขัดแย้งกับคำประกาศของรัฐบาลและบั่นทอนความเชื่อมั่นของประชาชน
 
การขาดข้อมูลต่อสาธารณชนเกี่ยวกับสัญญาเงินกู้ รายละเอียดโครงการ และความโปร่งใสในการบริหารงบประมาณ ส่งผลให้โครงการนี้ตกเป็นที่วิพากษ์ถึงความไม่โปร่งใสและเอื้อประโยชน์ต่อผู้มีอำนาจและกลุ่มทุนที่มีความสัมพันธ์กับรัฐบาล
 
สามกรณีตัวอย่างนี้สะท้อนให้เห็นถึงลักษณะสำคัญของการทุจริตในกัมพูชา ซึ่งไม่ใช่เพียงเรื่องของเจ้าหน้าที่รัฐที่รับสินบนหรือปกปิดข้อมูลเท่านั้น แต่เป็น “การทุจริตเชิงโครงสร้าง” (Systemic Corruption) ที่เกิดจากความเชื่อมโยงระหว่างกลุ่มอำนาจทางการเมืองและกลุ่มทุนที่ใกล้ชิดกับครอบครัวของผู้นำประเทศ
 

ในบริบทของกัมพูชา “การพัฒนา” จึงไม่อาจแยกขาดจาก “การแสวงหาผลประโยชน์” โดยเฉพาะเมื่ออำนาจทางการเมืองผูกติดกับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจอย่างแน่นแฟ้น เกิดการใช้กลไกของรัฐในการกระจายผลประโยชน์แก่เครือญาติและพรรคพวก กลายเป็นปัญหาการเมืองที่ฝังรากลึก

***บทความนี้มาจากบางส่วนของบทความ “ศึกษาการคอร์รัปชันในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ ผ่านการถอดบทเรียนจากกรณีศึกษาในมาเลเซีย อินโดนีเซีย สิงคโปร์ และกัมพูชา” จากการประชุมเชิงปฏิบัติการระดับภูมิภาคของเครือข่ายความร่วมมือระหว่างองค์กรภาคประชาสังคมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพื่อต่อต้านคอร์รัปชัน (SEA-ACN) ในหัวข้อ Understanding Public Procurement ระหว่างวันที่ 17 ถึง 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 อ่านบทความฉบับเต็มได้ที่ลิงก์ด้านล่าง

ปีที่แต่ง (พ.ศ.)
2568
ผู้แต่ง

เรียบเรียงโดย ศุภวิชญ์ แก้วคูนอก
ผู้จัดการศูนย์ KRAC 

หน่วยงานสนับสนุน
05_โลโก้ KRAC
โลโก้คณะเศรษฐศาสตร์ (ภาษาไทย)

หัวข้อ
Related Content

KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | หลังฉากความสำเร็จการพัฒนาโครงการ งบประมาณถึงมือชาวบ้านหรือมือใคร ?

ทราบหรือไม่ว่ายังมีอีกหลายโครงการที่ใช้งบประมาณจำนวนมหาศาลในการพัฒนาชุมชน แต่กลับสูญเปล่า หรือไม่คุ้มค่ากับที่ตั้งใจไว้ ทำให้ชาวบ้านที่ฝันไกลว่าอยากให้ชุมชนพัฒนาแค่ไหน แต่งบประมาณกลับไปไม่ถึง

KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | รู้จัก “3 พันธมิตร” ต้นตอของการคอร์รัปชันในโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่

โครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ของรัฐ หมายถึงโครงการก่อสร้างที่มีงบประมาณตั้งแต่ 1 พันล้านบาทขึ้นไป หรือที่เรามักได้ยินว่า “เมกะโปรเจกต์” (Mega Project) และด้วยการที่เป็นโครงการที่มีงบประมาณจำนวนมาก การทุจริตในโครงการประเภทนี้จึงสร้างความเสียหายอย่างมากให้กับงบประมาณประเทศ

KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | ทำไมบริษัทก่อสร้างไทย อาจเป็นได้แค่ผู้รับจ้างของบริษัทจีน ?

ชวนคาดการณ์การเข้ามาของจีนในอุตสาหกรรมก่อสร้างไทย ภายใต้กฎหมายจัดซื้อจัดจ้าง พ.ศ. 2560 โดยงานวิจัยนี้พบว่า อีก 3 ปีข้างหน้าบริษัทจากจีนอาจสร้างความปั่นป่วนให้อุตสาหกรรมก่อสร้างไทยไม่น้อยทีเดียว

You might also like...

KRAC Insight | เมื่อวัดต้องมีระบบ: เพราะศรัทธาต้องการมากกว่าแค่ความเชื่อ

ตั้งแต่เรื่องเงินวัด สีกา ยันการทุจริต “วัดควรบริหารจัดการอย่างไรให้โปร่งใส?” และ “ใครควรรับผิดชอบ?” ชวนหาคำตอบไปกับ KRAC Expert “คุณสุภอรรถ โบสุวรรณ”

KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | จากศรัทธาสู่เงินทอน เมื่อวัดกลายเป็นแหล่งฟอกเงินทุจริต

เมื่อศรัทธาและเงินสนับสนุนกลายเป็นช่องทางฟอกเงิน ค้นพบเบาะเเสสำคัญเกี่ยวกับความเสี่ยงในการหมุนเวียนเงินผ่านบัญชีวัดเพื่อหลีกเลี่ยงการตรวจสอบได้ในบทความนี้

KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | “เดนมาร์ก” ประเทศที่ยืนหนึ่งเรื่องความโปร่งใส แบบไม่พึ่งพาหน่วยงานต่อต้านทุจริต

หากพูดถึงการแก้ปัญหาคอร์รัปชัน หลายคนคิดว่าจำเป็นต้องมีหน่วยงานที่เข้ามาทำหน้าที่นี้โดยตรง แต่รู้หรือไม่ว่า หนึ่งในประเทศที่ติดอันดับโปร่งใสเป็นอันดับต้น ๆ ของโลกอย่าง “เดนมาร์ก” กลับไม่มีหน่วยงานต่อต้านคอร์รัปชัน โดยเฉพาะแบบประเทศไทย