การปฏิรูประบบงบประมาณเพื่อเพิ่มความโปร่งใสให้กับการดำเนินนโยบายกึ่งการคลัง

ความโปร่งใสในการดำเนินนโยบายของรัฐบาล เป็นประเด็นที่มีความสำคัญยิ่ง โดยความโปร่งใสจะนำมาซึ่งการตัดสินใจที่ถูกต้องของประชาชนในการเลือกสนับสนุน หรือไม่ให้การสนับสนุนผู้แทนในการเข้าไปทำหน้าที่เป็นรัฐบาล เนื่องจากจะช่วยให้ประชาชนรับรู้ถึงผลประโยชน์ที่พวกเขาได้รับ และต้นทุนที่สูญเสียไปจากการทำงานของรัฐบาลได้อย่างถูกต้องและครบถ้วน นอกจากนี้ ยังสามารถเปรียบเทียบผลการดำเนินงานของรัฐบาลต่าง ๆ ในช่วงเวลาที่ผ่านมา เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการตัดสินใจเลือกตั้งผู้แทนในครั้งถัดไปได้

ด้วยเหตุนี้ คณะผู้วิจัย จึงต้องการศึกษาถึงวิธีการงบประมาณและระบบรายงานข้อมูลทางการเงิน การคลังของหน่วยงานภาครัฐของประเทศไทย เพื่อจัดทำข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางปรับปรุงวิธีการงบประมาณของประเทศไทยให้มีประสิทธิภาพ และมีความยั่งยืน โดยมุ่งเน้นเรื่องความโปร่งใสของการดำเนินนโยบายการคลัง และนโยบายกึ่งการคลังของรัฐบาลเป็นหลัก

สรุปประเด็นจากงานวิจัย

• ผลการศึกษา พบว่าในส่วนของการประเมินความโปร่งใสทางการคลัง รัฐบาลมีความพยายามที่จะเสริมสร้างความโปร่งใสทางการคลังของไทยอย่างต่อเนื่อง ผ่านการปรับปรุงวิธีการงบประมาณ และการจัดทำเอกสารงบประมาณ เช่น การออกข้อกำหนดในการประเมินผลกองทุนนอกงบประมาณ การกำหนดหลักการจำแนกบัญชี การดำเนินธุรกรรมตามนโยบายรัฐบาล รวมถึงการออกระเบียบกระทรวงมหาดไทย เพื่อกำกับดูแลและเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการดำเนินการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อย่างไรก็ดี การปรับปรุงองค์ประกอบในการจัดทำงบประมาณเพิ่มเติมตามแนวทางที่สอดคล้องกับเกณฑ์การประเมินความโปร่งใสขององค์กรระหว่างประเทศ จะยิ่งช่วยเสริมสร้างความโปร่งใสทางการคลังของรัฐบาลมากยิ่งขึ้น เช่น การเพิ่มรายงานทางการคลังและข้อมูลด้านงบประมาณให้มีความครอบคลุมหน่วยงานภาครัฐทุกรูปแบบ และการจัดตั้งหน่วยงานที่เป็นอิสระจากรัฐบาล ในการวิเคราะห์การจัดทำงบประมาณของรัฐบาลและหน่วยงานภาครัฐรูปแบบอื่น ๆ
• ผลการศึกษา ชี้ให้เห็นถึงช่องโหว่ทางกฎหมายในการใช้เงินในระบบงบประมาณ เงินกู้นอกงบประมาณ และการใช้เงินคงคลัง อันเกิดจากลักษณะเฉพาะของปัจจัยเชิงสถาบันของประเทศไทย ซึ่งส่วนหนึ่งอยู่ระหว่างกระบวนการปฏิรูปกฎหมายการคลังที่เกี่ยวข้อง และคาดว่าจะสามารถประกาศใช้ได้ในอนาคต 
• ผลการศึกษา ชี้ว่าการปรับปรุงหรือปฏิรูปปัจจัยเชิงสถาบันจะเกิดขึ้นได้จริงมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่สำคัญ 4 ประการ ได้เเก่ (1) ความจริงใจและแรงผลักดันจากรัฐบาลที่เข้ามาบริหารประเทศ (2) ความเข้มแข็งของการมีส่วนร่วมจากองค์กรภาคประชาสังคมต่าง ๆ (3) สมรรถนะของรัฐ และ (4) ทิศทางของการปฏิรูปที่เกิดขึ้น