การศึกษาเครือข่ายกลุ่มอิทธิพลซึ่งนำไปสู่การทุจริตคอร์รัปชันอย่างเป็นระบบของภาคการศึกษา กรณีศึกษาโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมเขตที่ 24, 25, 26 (กาฬสินธุ์ ขอนแก่น มหาสารคาม)

การศึกษาเรื่องนี้ เป็นการศึกษาเชิงลึกเพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับรูปแบบความร่วมมือการทุจริตคอร์รัปชันอย่างเป็นระบบในภาคการศึกษา ระหว่างเครือข่ายกลุ่มอิทธิพล กับ เจ้าหน้าที่รัฐที่เป็นข้าราชการและนักการเมือง เพื่อเสนอแนะมาตรการที่เหมาะสม อันจะนำไปสู่การป้องกันความร่วมมือระหว่างเครือข่ายกลุ่มอิทธิพล ซึ่งนำไปสู่การทุจริตคอร์รัปชันอย่างเป็นระบบในภาคการศึกษา

แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการศึกษา ประกอบด้วย ข้อมูลคดีจากคำพิพากษาของศาล และคดีที่หน่วยงานรัฐ ซึ่งมีอำนาจหน้าที่ในการตรวจสอบการทุจริตคอร์รัปชันชี้มูลความผิด และข้อมูลการสัมภาษณ์เจาะลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ และการประชุมกลุ่มย่อยจากกลุ่มบุคลากรทางการศึกษา ประกอบด้วย กลุ่มผู้บริหารสถานศึกษา ครู และเจ้าหน้าที่ฝ่ายการเงินและพัสดุ ในโรงเรียนขนาดใหญ่พิเศษ ขนาดใหญ่ และขนาดกลาง ในสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมเขตที่ 24, 25 และ 26 (กาฬสินธุ์ ขอนแก่น มหาสารคาม) และกลุ่มองค์กรภาคประชาสังคม

สรุปประเด็นจากงานวิจัย

• ผลจาการศึกษา พบว่ารูปแบบและลักษณะสำคัญของการทุจริตในภาคการศึกษา มีดังนี้

1. 1. การทุจริตจากการจัดซื้อจัดจ้าง – การก่อสร้างและครุภัณฑ์ ได้แก่ การทุจริตจากการก่อสร้างและการทุจริตจากการจัดซื้อหนังสือ ตำรา และครุภัณฑ์ทางการศึกษา
   2. การทุจริตจากระบบบริหารงานบุคคล ได้แก่ การทุจริตจากระบบการสรรหาคัดเลือก อนุกรรมการข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา (อ.ก.ค.ศ.) เขตพื้นที่การศึกษา การทุจริตจากกระบวนการสอบ และบรรจุแต่งตั้งข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา การทุจริตเกณฑ์การพิจารณาเลื่อนขั้นเงินเดือนข้าราชการในสังกัด การทุจริตจากการโอนย้ายตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา การทุจริตจากการโอนย้ายครูและบุคลากรทางการศึกษา และการทุจริตจากการขอเลื่อนขั้นตำแหน่งในระดับสูงขึ้นโดยเฉพาะกรณีการเลื่อนวิทยฐานะครู
   3. การทุจริตจากการรับนักเรียนเข้าสถานศึกษา ได้เเก่ การเรียกค่าแป๊ะเจี๊ย การรับนักเรียนประเภทเงื่อนไขแบบพิเศษ และการรับฝากเด็กเข้าเรียนโดยกลุ่มอิทธิพล 

• ผลจาการศึกษา พบว่าความร่วมมือในการทุจริตในภาคการศึกษา ระหว่างเครือข่ายกลุ่มอิทธิพล กับ เจ้าหน้าที่รัฐที่เป็นข้าราชการและนักการเมือง พบได้ในสองกรณี คือ กรณีการทุจริตจากระบบบริหารสหกรณ์ออมทรัพย์ครู และกรณีการทุจริตจากการสร้างสนามฟุตซอล
• ผลจาการศึกษา พบว่าเครือข่ายกลุ่มอิทธิพล ซึ่งนำไปสู่การทุจริตคอร์รัปชันอย่างเป็นระบบของภาคการศึกษา มีกระบวนการทุจริตตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ กล่าวคือ ต้นน้ำ เป็นเรื่องของการกำหนดนโยบายของพรรคการเมือง ข้าราชการระดับสูงในกระทรวง/กรม ลงมาสู่ปลายน้ำ คือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (ส.พ.ม.) ผู้บริหารสถานศึกษา นักธุรกิจและพ่อค้าผู้รับเหมาในพื้นที่ที่ร่วมมือกันทุจริตคอร์รัปชันอย่างเป็นขบวนการและเป็นเครือข่าย เพื่อแสวงหาผลประโยชน์ในทางที่มิชอบด้วยกฎหมายให้กับตนเองและพรรคพวก
• คณะผู้วิจัยได้เสนอแนะมาตรการที่เหมาะสม เพื่อป้องกันความร่วมมือระหว่างเครือข่ายกลุ่มอิทธิพล ซึ่งนำไปสู่การทุจริตอย่างเป็นระบบที่เกิดขึ้นในภาคการศึกษา ด้วยการสร้างเครือข่ายภาคประชาสังคม การสร้างกลไกการแจ้งเบาะแสเกี่ยวกับการทุจริตของบุคลากรทางการศึกษา และมาตรการป้องกันด้านกฎหมายเพื่อป้องกันเครือข่ายความร่วมมือของกลุ่มอิทธิพล