วันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปี เรามักจะเห็นภาพของการให้เกียรติกลุ่มผู้ใช้แรงงาน และคำกล่าวขานที่ยกย่องว่าแรงงานคือ “ผู้สร้างชาติ” หรือ “กระดูกสันหลังของเศรษฐกิจไทย” แต่เบื้องหลังของคำสรรเสริญเหล่านี้ ยังคงมีเสียงของแรงงานที่ยังไม่ได้รับความเป็นธรรมจำนวนไม่น้อยที่ถูกทำให้เงียบงัน
แม้ประเทศไทยจะมีการพัฒนากฎหมายแรงงานมาอย่างต่อเนื่อง แต่ความเป็นจริงแล้วในหลายมิติยังคงเต็มไปด้วยปัญหา ทั้งความไม่มั่นคงในอาชีพ การขาดสิทธิขั้นพื้นฐาน และการเข้าถึงสวัสดิการที่ยังจำกัด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มแรงงานนอกระบบ แรงงานข้ามชาติ และแรงงานที่ตกอยู่ในสถานการณ์จ้างงานแบบไม่เป็นธรรม
ที่ผ่านมา แรงงานมักถูกมองว่าเป็น “ต้นทุน” ขององค์กร เป็นภาระที่ควรถูกลดให้น้อยที่สุด ทำให้หลายบริษัทพยายามลดทอนสิทธิหรือจัดให้มีสวัสดิการเพียงแค่ตามที่กฎหมายกำหนด หรือแย่ไปกว่านั้น คือ การใช้ช่องว่างทางกฎหมายหรือความไม่รู้ของแรงงานมาเป็นเครื่องมือในการเอารัดเอาเปรียบ
แต่กระแสของโลกธุรกิจในวันนี้ได้เปลี่ยนไป องค์กรที่มองการณ์ไกลเริ่มเห็นว่า แรงงานไม่ใช่แค่ต้นทุน แต่คือ “สินทรัพย์” ที่สำคัญ แนวคิด ESG — ที่ประกอบด้วยสิ่งแวดล้อม (Environmental) สังคม (Social) และธรรมาภิบาล (Governance) — กำลังกลายเป็นแนวทางหลักในการวัดความยั่งยืนของธุรกิจ ที่ไม่ใช่แค่กำไรในบัญชี แต่คือคุณค่าในใจของคนทั้งภายในและภายนอกองค์กร
หลายคนยังเข้าใจผิดว่า ESG คือเรื่องของการปลูกต้นไม้ ลดขยะ หรือการไม่คอร์รัปชัน แต่แท้จริงแล้ว “คน” คือศูนย์กลางของแนวคิดนี้ โดยเฉพาะองค์ประกอบด้าน “S” หรือสังคม ซึ่งมีสิทธิและสวัสดิการของแรงงานที่เป็นหัวใจสำคัญ
โดยงานของ Kaunain Rahman (2024) เรื่อง ESG and Anti-Corruption ได้ชี้ให้เห็นว่า การดำเนินงานด้าน ESG ที่ครอบคลุม “แรงงานและบุคคลในองค์กร” สามารถเสริมสร้างความโปร่งใสในองค์กร ลดความเสี่ยงด้านการคอร์รัปชัน และเพิ่มความไว้วางใจจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย รวมถึงช่วยสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่เป็นธรรมและปลอดภัยสำหรับคนในองค์กร ซึ่งทั้งหมดนี้มีบทบาทสำคัญในการสร้างความยั่งยืนและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันขององค์กรในระยะยาว
สิทธิแรงงานจึงไม่ใช่แค่ค่าแรงขั้นต่ำหรือชั่วโมงการทำงานที่ถูกต้องตามกฎหมาย แต่ยังครอบคลุมไปถึงสิทธิในการได้รับการปฏิบัติอย่างเป็นธรรม ความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน โอกาสในการพัฒนาตนเอง และเสรีภาพในการรวมกลุ่มเพื่อเรียกร้องในสิ่งที่ควรจะได้อย่างชอบธรรม
ในยุคที่ความโปร่งใสคือทุนทางสังคม บริษัทที่ละเมิดสิทธิแรงงานไม่ได้เพียงแค่ละเมิดศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ แต่กำลังเสี่ยงต่อการสูญเสียความเชื่อมั่นจากนักลงทุน ลูกค้า และสังคม การที่องค์กรถูกประณามหรือคว่ำบาตรจากผู้บริโภคในโลกออนไลน์เพียงครั้งเดียว อาจส่งผลกระทบที่รุนแรงมากกว่าการสูญเสียรายได้หลายเท่า
ในทางกลับกัน องค์กรที่ให้ความสำคัญกับสิทธิและสวัสดิภาพของแรงงานอย่างจริงจัง — ไม่ว่าจะเป็นการจัดให้มีสวัสดิการที่เหมาะสม การเปิดโอกาสให้แรงงานมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ หรือการสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่มีความเสมอภาคกัน จะทำให้องค์กรเหล่านั้นได้รับความไว้วางใจอย่างล้นหลาม ไม่เพียงเฉพาะแค่จากพนักงาน แต่เป็นจากทุกภาคส่วนในสังคม
เพราะ ESG ไม่ได้เป็นแค่แนวคิดเพื่อสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่มันคือกรอบการพัฒนาองค์กรทั้งระบบให้มีจริยธรรม มีความยั่งยืน และมีความน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น
และสิ่งสำคัญคือ แนวทาง ESG ไม่ได้ให้ผลตอบแทนเฉพาะแค่ในระยะยาวเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบโดยตรงต่อประสิทธิภาพการทำงานในระยะสั้นด้วย เพราะพนักงานที่รู้สึกว่าได้รับความเป็นธรรม มีคุณค่า และได้รับการดูแลอย่างจริงใจ ก็ย่อมที่จะทุ่มเทให้กับองค์กรอย่างเต็มที่่
ในประเทศไทย ยังมีความท้าทายอีกมากมาย จากแรงงานนอกระบบที่ไร้หลักประกัน การขัดขวางเสรีภาพในการรวมกลุ่มของแรงงาน ไปจนถึงแรงงานข้ามชาติที่ไม่มีสิทธิมีเสียง ถูกเอารัดเอาเปรียบและถูกแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบด้วยกฎหมาย
ดังเช่นงานศึกษาของ ศิริมา ทองสว่าง และคณะ (2562) ที่ศึกษาการทุจริตคอร์รัปชันของขบวนการเครือข่ายนายหน้าข้ามชาติในอุตสาหกรรมประมงไทย ที่ยังคงพบปัญหาการละเมิดสิทธิแรงงานอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้แรงงานบังคับ
แต่หากเรามุ่งมั่นที่จะขับเคลื่อน ESG อย่างแท้จริง เราจะต้องกล้าเผชิญหน้ากับความเป็นจริง และเริ่มลงมือเปลี่ยนแปลงกันอย่างจริงจัง ไม่ใช่เพื่อคะแนน ESG ที่เพิ่มขึ้น ไม่ใช่เพื่อภาพลักษณ์ที่ดูดีในรายงานประจำปี แต่เพื่อเป็นการยืนยันว่าองค์กรของเรานั้นยังคงให้คุณค่ากับ “มนุษย์” ผู้เป็นหัวใจของทุกความสำเร็จ
เพราะธุรกิจไม่ใช่แค่เรื่องของตัวเลขและกำไร แต่หมายรวมถึงระบบที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อมนุษย์ และในยุคที่ทั้งโลกกำลังถามหา “ความหมาย” ที่มากกว่าตัวเงิน บริษัทที่ให้ความใส่ใจในแรงงานอย่างจริงใจ จะไม่เพียงได้แค่แรงงานที่ขยันขันแข็ง แต่จะได้ “หัวใจ” ที่พร้อมร่วมเดินทางไปด้วยกันอย่างยั่งยืน
ในเส้นทางของ ESG นี้ สิทธิและสวัสดิการแรงงาน จึงไม่ใช่เพียงแค่ “เงื่อนไข” ที่องค์กรต้องมี แต่มันคือ “หัวใจ” ที่ขาดไม่ได้เลย
ที่มา
- Rahman, K. 2024. ESG and anti-corruption. Bergen: U4 Anti-Corruption Resource Centre, Chr. Michelsen Institute (U4 Helpdesk Answer 2024:24)
- ศิริมา ทองสว่าง, สุรศักดิ์ มีบัว และไพรัช บวรสมพงษ์. (2562). การศึกษาวิเคราะห์การทุจริตคอร์รัปชันของขบวนการเครือข่ายนายหน้าข้ามชาติในอุตสาหกรรมประมงต่อเนื่องของประเทศไทย. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.).
ปีที่แต่ง (พ.ศ.)
2568
ผู้แต่ง
ศุภวิชญ์ แก้วคูนอก
ผู้จัดการ ศูนย์ KRAC
หน่วยงานสนับสนุน
หัวข้อ
Related Content
มาแล้ว !! โอกาสพัฒนาความรู้สู่การต่อต้านคอร์รัปชันอย่างมีประสิทธิภาพ
KRAC ชวนทุกคนมาเรียน “หลักสูตรการส่งเสริมธรรมาภิบาลและการต่อต้านคอร์รัปชันร่วมสมัย” ที่จะพาผู้เรียนมาทำความเข้าใจกับการต่อต้านคอร์รัปชันที่มีเนื้อหาประยุกต์ไปกับหลายศาสตร์หลากมุมมองและมีตัวอย่างกรณีศึกษาให้เรียนรู้ สอดแทรกไปกับองค์ความรู้ใหม่ ๆ ที่สอดคล้องกับองค์กรที่ทำงานด้านการต่อต้านคอร์รัปชันในปัจจุบัน
KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | ไขแนวคิด พิชิตความสำเร็จของหน่วยงานรัฐ ในการสร้างธรรมาภิบาล ตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี
สร้างความสำเร็จในหน่วยงานด้วย “หลักธรรมาภิบาล” ตามแผน ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี โดยมีตัวอย่าง 6 หน่วยงานรัฐไทยที่ไขแนวคิด พิชิตความสำเร็จในการสร้างธรรมาภิบาล…ปัจจัยความสำเร็จเหล่านี้เป็นอย่างไรบ้าง ? และผลลัพธ์ของการมีธรรมาภิบาลจะเป็นเช่นไร ? มาร่วมหาคำตอบไปพร้อมกัน
KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | โควิด-19 ส่งผลอย่างไรต่อสถานการณ์คอร์รัปชันและธรรมาภิบาล ?
การแพร่ระบาดของโควิด-19 ไม่ได้ส่งผลกระทบแค่สุขภาพและเศรษฐกิจ แต่ยังทำให้การต่อต้านคอร์รัปชันและธรรมาภิบาลเผชิญความท้าทายใหม่ ๆ เช่น การใช้อำนาจพิเศษของรัฐ ความไม่เท่าเทียมที่เพิ่มขึ้น และการจัดซื้อจัดจ้างแบบฉุกเฉินที่เสี่ยงต่อการทุจริต แล้วเราจะฟื้นฟูผลกระทบเหล่านี้ได้อย่างไร ?
