KRAC คัดสรร เล่างานวิจัยไทย | การสร้างชุมชนที่โปร่งใสต้องเริ่มต้นที่ตรงไหน จึงจะสำเร็จ ?

ความสำเร็จของชุมชนหลังแฟลตร่วมพัฒนาไม่ได้เกิดขึ้นจากการบังคับใช้กฎหมาย แต่เกิดจาก “การมีระบบภายในที่ประชาชนร่วมกันออกแบบและขับเคลื่อน” ไม่ว่าจะเป็นการจัดทำระเบียบชุมชน การมีช่องทางร้องเรียน การระดมความคิดเห็นในกิจกรรมต่าง ๆ ไปจนถึงการสร้างวัฒนธรรมร่วมที่ไม่ยอมรับการทุจริตแม้ในเรื่องเล็ก ๆ

สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า การมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันการทุจริตสามารถเกิดขึ้นได้จริง และไม่จำเป็นต้องใช้ทรัพยากรหรือกฎหมายมากมาย เพียงแค่มีความร่วมมือจากคนในพื้นที่ และมีระบบที่เอื้อต่อความโปร่งใสในระดับปฏิบัติการ

ทั้งนี้ งานวิจัยยังได้เสนอแนวทางที่ชัดเจนเพื่อสร้างชุมชนที่สามารถต่อต้านคอร์รัปชันได้อย่างเข้มแข็ง ได้แก่

1. ต้องมี “ระเบียบชุมชน” ที่สนับสนุนการทำงานของคณะกรรมการให้สามารถตรวจสอบกันเองได้
2. ส่งเสริมการจัดตั้ง “กลไกตรวจสอบภายในชุมชน” ที่มาจากการเลือกตั้งของสมาชิก เพื่อความโปร่งใส
3. หน่วยงานรัฐควร “สนับสนุนงบประมาณอย่างมีเงื่อนไข” เช่น ชุมชนต้องเปิดเผยข้อมูล และส่งรายงานผลเป็นประจำ
4. ควรมีการสร้าง “เครือข่ายชุมชน” เพื่อแลกเปลี่ยนแนวทางที่ได้ผล ไม่ให้ชุมชนใดชุมชนหนึ่งต้องทำงานโดดเดี่ยว

สิ่งสำคัญที่สุดคือ การสร้างความเข้าใจว่า “ชุมชนไม่ใช่เพียงผู้รับนโยบาย” แต่สามารถเป็นผู้กำหนดทิศทางและร่วมจัดการกับปัญหาคอร์รัปชันในพื้นที่ของตนเองได้ หากมีระบบและพื้นที่ที่เอื้อต่อการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง

ประเด็นเรื่องแนวทางการพัฒนาชุมชนต่อต้านคอร์รัปชันอย่างเข้มแข็งเป็นเพียงข้อมูลส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “แนวทางการพัฒนาระบบและกลไกเพื่อพัฒนาชุมชนให้เป็นสังคมที่ปลอดคอร์รัปชัน โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน” โดย อมรรัตน์ กุลสุจริต และคณะ (2561) งานวิจัยยังมีประเด็นอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น การสร้างแรงจูงใจให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการตรวจสอบงบประมาณสาธารณะ และบทบาทของเครือข่ายภาคประชาสังคมในการเสริมสร้างความโปร่งใสระดับท้องถิ่น โดยสามารถอ่านงานวิจัยฉบับเต็มได้ที่ลิงก์ด้านล่าง