โครงการประสิทธิภาพและธรรมาภิบาลของนโยบายสาธารณะไทย การวิจัยเพื่อเสริมสร้างนักนโยบายสาธารณะที่ดี

ในอดีตนโยบายเป็นเรื่องจาก “บนลงล่าง” หรือเป็นเรื่องของผู้บริหาร ซึ่งเป็นนักการเมืองและข้าราชการระดับสูงเป็นผู้กำหนดนโยบาย แต่ในปจัจุบัน ประชาชนเริ่มมีโอกาสในการนำเสนอและขับเคลื่อนประเด็นนโยบายมากขึ้น เพื่อให้เกิดผลที่มีประสิทธิภาพและตอบสนองต่อความต้องการของประชาชนได้ดีขึ้น

งานวิจัยนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อทำการวิเคราะห์ผลทางนโยบายสาธารณะในด้านต่าง ๆ จากมุมมองของประชาชน โดยใช้หลักธรรมาภิบาลด้านประสิทธิภาพ การมีส่วนร่วม และการตอบสนองต่อความต้องการของประชาชน หลังจากนั้น จึงนำมาประเมินผลกระทบของนโยบายสาธารณะอย่างเป็นระบบโดยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเป็นหลักฐาน (Evidence – based) ของชุดโครงการวิจัยประสิทธิภาพและธรรมาภิบาลของนโยบายสาธารณะไทย

สรุปประเด็นจากงานวิจัย

• ผลจากการศึกษา ชี้ว่านโยบายสาธารณะของไทย ไม่ได้ออกแบบและปรับปรุง จากข้อมูลและงานวิจัยเชิงประจักษ์ แต่สร้างขึ้นจากการดูตัวอย่าง หรืออาศัยสมมติฐานจากประสบการณ์ต่างประเทศ ประสบการณ์ของผู้วางนโยบาย และจากทฤษฎีวิชาการ ดังนั้น การวิจัยเพื่อทดสอบสมติฐานของนโยบาย  และการประเมินผลนโยบาย เมื่อนโยบายได้ดำเนินการไปแล้วระยะเวลาหนึ่ง คือ 4-5 ปี จึงเป็นเรื่องสำคัญ และจำเป็น
• ผลจากการศึกษา ชี้ว่านโยบายสาธารณะที่ออกแบบโดยส่วนกลาง มักเป็นนโยบายเหมือนเสื้อฟรีไซส์ หรือ One Size Fits All กล่าวคือ ใช้บังคับกับองค์กรที่มีขนาดและศักยภาพต่างกัน ซึ่งไม่สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ และระดับการจัดการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่แตกต่างกัน รัฐจึงควรสร้างตัวชี้วัด เพื่อแยกท้องถิ่นเป็นกลุ่ม ๆ ตามศักยภาพ มีการให้งบประมาณที่อิสระในการบริหารตามศักยภาพ และมีระบบ Coaching สำหรับกลุ่มที่มีปัญหาคล้ายคลึงกัน
• ผลจากการศึกษา ชี้ว่าผู้วางนโยบายระดับสูง มักมุ่งเน้นการใช้เครื่องมือทางกฎหมาย และการกำหนดกฎระเบียบในการออกเเบบนโยบายสาธารณะ แต่ขาดการใช้เครื่องมือทางนโยบายอื่น ๆ เช่น ทางเศรษฐศาสตร์ และการประเมินทางสังคม แต่การกระจายอำนาจไปสู่ท้องถิ่นทำให้เกิดเครื่องมือ หรือนวัตกรรมทางสังคมมากขึ้น 
• ผลจากการศึกษา ชี้ว่าการประเมินเครื่องมือทางนโยบายควรมีการประเมินหลายเครื่องมือพร้อม ๆ กัน เพื่อให้สะท้อนถึงประสิทธิภาพของแต่ละเครื่องมือ และผลจากการใช้เครื่องมือร่วมกัน ดังเช่นนโยบายควบคุมการบริโภคยาสูบ